Dit jaar viert het wetenschapssociologische concept “paradigma” zijn vijftigste verjaardag. Thomas Kuhn introduceerde het in zijn boek The Structure of Scientific Revolutions. Daarmee werd hij wereldberoemd. Volgens mijn woordenboek betekent παρά-δειγμα “voorbeeld, model; bewijs.” Volgens Kuhn is het “what members of a scientific community, and they alone, share.” Het wordt blijkens de geschiedenis van de wetenschappen wel eens vergeten dat precies datgene wat gedeeld wordt een voorbeeld is en dus als lid van een grotere logische klasse naast andere, evenwaardige voorbeelden staat. Een paradigma wordt dan het negeren van de tegenvoorbeelden en het bewijs dat de rest het niet goed begrepen heeft. Soortgenoten worden niet als zodanig herkend, tot “ander” gemaakt (othering) en buitengesloten. Soms spelen daar nog allerlei niet- of quasiwetenschappelijke argumenten een rol in; de idee bijvoorbeeld dat het onmogelijk is dat een vrouw tot baanbrekende inzichten in staat zou zijn. Zo was Émilie du Châtelet lange tijd onzichtbaar in de geschiedenisboeken, terwijl ze toch met haar werk de basis legde onder de theorie van Einstein. Als een bewijs onbewezen is, dan wordt het gewoon een vooroordeel. Dat is lastig te bestrijden, ook omdat de uitkomsten van self-fulfilling prophecies plotsklaps alsnog tot een triomfantelijk “zie je wel, ik heb het altijd al gezegd!” kunnen leiden. Het oplossen van spanningen tussen schijnbare uitersten door beide weer onderdeel te maken van een groter geheel, was de essentie van de droom van Martin Luther King. Hij wist het racisme in zijn tijd, net zoals Aletta Jacobs het seksisme in haar tijd, te vertalen naar ons allemaal; door het niet een probleem te maken van de mensen die uitgesloten worden, maar door uitsluiting tot een issue van iedereen te maken. Ze wisten hun zaak, in de woorden van John Dewey, publiek te maken. Daarmee zijn racisme en seksisme, noch andere –ismen definitief de wereld uit. Othering is namelijk een heel normaal verschijnsel. Het is een automatisme dat je niet uit kunt zetten. Je kunt niet besluiten om het nieuwe jaar te stoppen met othering; maar je kunt er wel wat aan doen als je weet dat je het doet en herkent wanneer je het doet. Je doorbreekt de cirkelredenering “je hoort er niet bij, want je bent niet als wij” door de overeenkomsten te vinden in de hogere klasse en jezelf te ver-ander-en. Thomas Kuhn, Émilie du Châtelet, Martin Luther King, Aletta Jacobs en John Dewey; ze zijn er het voorbeeld van en daarmee bewijzen ze dat het kan. Ze gaan daarom ook een rol spelen op [campus]OrléoN. Hoe, dat zult u in de loop van het jaar merken. Er zijn meer voorbeelden, ook recentere voorbeelden en voorbeelden die minder beroemd zijn. Ook zij gaan tot ons erfgoed behoren wanneer ze er niet meer zijn.
Dit is het redactioneel van de CO Times van januari 2012. Download de hele CO Times hier.
